ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ε.Ε.Σ ΣΤΗ FERA, ΓΡΗΓΟΡΗ ΒΑΡΔΑΡΙΝΟ

Πρόσφατα διεξήχθη διαδικτυακή συνάντηση-ενημέρωση των μελών της F.E.R.A. (Federation of European Screen Directors) από την Διευθύνουσα Σύμβουλο αυτής Pauline Durand-Vialle για τις τρέχουσες εξελίξεις και δραστηριότητες. 

Η διαδικτυακή συνάντηση περιελάμβανε μια σειρά από σημαντικά και επίκαιρα θέματα προς ενημέρωση. Μεταξύ άλλων η F.E.R.A. είναι ενεργή όσον αφορά θέματα όπως η Πνευματική ιδιοκτησία (Copyright), η Τεχνητή Νοημοσύνη (A.I.) και η ευρύτερη Ευρωπαϊκή νομολογία για τα Μ.Μ.Ε. (Media regulation). Πιο αναλυτικά: 

Δικαιώματα Δημιουργού (Authors’ Rights) 

Δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί πλήρως στην εθνική νομοθεσία όλων των κρατών-μελών η Ευρωπαϊκή Οδηγία του 2019 για την Πνευματική Ιδιοκτησία στην Ψηφιακή Ενιαία Αγορά (2019 Copyright in the Digital Single Market Directive). Επί τούτου η Κομισιόν είναι σε διαδικασία ελέγχου της εφαρμογής της εν λόγω Οδηγίας και δέχεται σχόλια και παρατηρήσεις από τους πολίτες. Τα τελικά αποτελέσματα της αξιολόγησης της Κομισιόν για το σύνολο της Ε.Ε. θα ανακοινωθούν τον Απρίλιο του 2024. 

Πέρα από την επίσημη νομοθεσία όσον αφορά τα πνευματικά και ηθικά δικαιώματα του δημιουργού μας κοινοποιήθηκε και η πρωτοβουλία ανάληψης δράσης των Γάλλων Σκηνοθετών όσον αφορά τον ρόλο του Σκηνοθέτη και πως αυτός υπονομεύεται από την εισαγωγή όρων, πρακτικών και συμπεριφορών από τη μη-Ευρωπαική οπτικοακουστική βιομηχανία. Ο Σκηνοθέτης δεν είναι πια δημιουργός αλλά έμμισθος υπάλληλος με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό για τα ηθικά/ πνευματικά δικαιώματα του. 

Σε αυτόν τον υπερσύνδεσμο (https://docs.google.com/forms/d/e/ 1FAIpQLSd5C7dAo2M8bDPu4RmXIymJQzA0WPQrKIdUbaCqBG_E1BRhvw/viewform) 

οι Γάλλοι Σκηνοθέτες δημοσίευσαν σχετικό μανιφέστο προς συγκέντρωση υπογραφών. 

Τον Απρίλιο του 2021 η Κομισιόν εισήγαγε νομοθετική ρύθμιση για την χρήση της A.I. στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παρέμβαση της F.E.R.A. εστιάζει στο Άρθρο 52 της προτεινόμενης Οδηγίας. Το γενικότερο πνεύμα της Οδηγίας είναι ότι πρέπει να υπάρχει διαφάνεια και ταυτοποίηση της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης π.χ. να υπάρχει επαρκής σήμανση ότι το παραγόμενο κείμενο, εικόνα, βίντεο είναι αποτέλεσμα χρήσης A.I. και όχι πρωτότυπο προϊόν ανθρώπου. Όμως στο Άρθρο 52 εισάγει εξαίρεση από την σαφή αναγνώριση/δημοσιοποίηση της χρήσης της A.I. εφόσον πρόκειται για καλλιτεχνικό/σατιρικό έργο. Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος με αφορμή την δημιουργική ελευθερία να υπάρξει κατάχρηση και αλλοίωση του έργου των Δημιουργών ενώ ταυτόχρονα δεν εξυπηρετείται η τόσο απαραίτητη διαφάνεια όσον αφορά την χρήση A.I. (π.χ. το τελευταίο διάστημα είμαστε όλοι μάρτυρες παραποιημένων εικόνων και βίντεο ενίοτε για σάτιρα άλλοτε για πιο σκοτεινούς σκοπούς -deep fakes. Ψεύτικο, παραποιημένο υλικό που το δεχόμαστε σαν αληθινό και έχει παραχθεί μέσω A.I.). Η θέση όλων των Καλλιτεχνικών Φορέων είναι ότι το παραγόμενο υλικό από Τεχνητή Νοημοσύνη πρέπει να είναι πάντα επισημασμένο ως τέτοιο και ότι επίσης πρέπει να προστατευθεί το πνευματικό μας έργο από την χωρίς αδειοδότηση χρήση του. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν παράγει πρωτότυπο υλικό αλλά αντιγράφει και αναμιγνύει υπάρχον υλικό. Δεν έχουμε έλεγχο και γνώση αν και σε τι βαθμό τα βιβλία μας, οι ταινίες μας, οι μουσικές μας κ.ο.κ. χρησιμοποιούνται σαν “τροφή” στις υπάρχουσες μηχανές A.I. (π.χ. ChatGPT open A.I.) χωρίς τη ρητή συναίνεση μας και φυσικά την εύλογη απόδοση Πνευματικού Δικαιώματος. Σας παραθέτω υπερσύνδεσμο με την σχετική ανακοίνωση της F.E.R.A. και λοιπών φορέων: https:// screendirectors.eu/joint-statement-from-authors-and-performers-organisations-on-artificialintelligence-and-the-ai-act/ 

Υπάρχει έντονη αντιπαράθεση και πόλωση σχετικά με την Κοινοτική Οδηγία για τα Μ.Μ.Ε. (2018 AVMS Directive) που ορίζει τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την ποσόστωση και την προβολή Ευρωπαϊκών Οπτικοακουστικών έργων από την ελεύθερη και συνδρομητική τηλεόραση (συμπεριλαμβανομένου και τις διεθνείς πλατφόρμες τύπου Netflix). Στα παραδοσιακά μίντια ισχύει ένα ποσοστό 30% όσον αφορά την προβολή Ευρωπαϊκών έργων και τη χρηματοδότηση αυτών, με την εξαίρεση προγράμματος όπως ειδήσεις, αθλητικά, τηλεπαιχνίδια, ριάλιτι κ.ο.κ. Στα νέα μίντια όπως το Netflix και τις υπόλοιπες ανάλογες πλατφόρμες δεν υφίσταται αυτή η εξαίρεση από τη ποσόστωση του 30% των ειδήσεων, αθλητικών κτλ, ενώ δεν υπάρχει καμία ρύθμιση για πλατφόρμες σύντομου περιεχομένου όπως π.χ. το YouTube ή το Vimeo. Η εν λόγω Οδηγία (AVMS) είναι σε διαδικασία τροποποίησης των επιμέρους άρθρων της, και η F.E.R.A. σε συνεργασία με άλλους φορείς συνηγορεί στα Όργανα και τους Θεσμούς της Ε.Ε. υπέρ της επιβολής και επέκτασης της ποσόστωσης του 30% σε κάθε είδους πάροχο περιεχομένου, την δίκαιη και αναλογική αμοιβή των δημιουργών, και την απόδοση των πνευματικών δικαιωμάτων.

Μια άλλη Κοινοτική Οδηγία υπό έλεγχο είναι αυτή για την Ελευθερία των Μ.Μ.Ε. (European Media Freedom Act). Προέκυψε με αφορμή αντιδημοκρατικά καθεστώτα όπως της Πολωνίας και της Ουγγαρίας που ποδηγετούν την ανεξαρτησία των Μ.Μ.Ε. και καταπιέζουν τους δημοσιογράφους με ποικίλα προσκόμματα και εθνικές νομοθεσίες. Έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέταξε την εν λόγω Οδηγία για να προστατεύσει τον πλουραλισμό και την ελευθερία της έκφρασης σε όλες τις χώρες μέλη της Ε.Ε. η λεκτική διατύπωση όμως σε κάποια άρθρα της Οδηγίας είναι τέτοια που ανοίγει κερκόπορτα για την κατάργηση εθνικών πολιτικών και εξαιρέσεων που πριμοδοτούν την ανεξάρτητη και εγχώρια πολιτιστική δημιουργία. Η F.E.R.A. σε συνεργασία με 72 πολιτιστικούς φορείς έχει δημοσιοποιήσει και καταθέσει στη Κομισιόν τον προβληματισμό της και συνηγορεί ενεργά για την βελτίωση των διατυπώσεων των εν λόγω άρθρων της Οδηγίας για να προστατευθούν τα δικαιώματα και οι ευκαιρίες των ανεξάρτητων Ευρωπαίων δημιουργών. 

Σχετικός υπερσύνδεσμος εδώ: https://screendirectors.eu/open-letter-to-european-institutions-regarding-the-impact-of-the-emfaregulation-proposal-on-cultural-audiovisual-policies/ 

Γρηγόρης Βαρδαρινός   

Εκπρόσωπος της Ε.Ε.Σ στη FERA